Pomniki Brzegu

Download

Pełniły one bardzo ważną rolę w układzie urbanistycznym miast. W mniejszych miejscowościach dominowały raczej te proste, mniej rozbudowane monumenty, co wynikało głównie z uwarunkowań ekonomicznych, gdyż wznoszone były ze składek miejscowego społeczeństwa.

  Podobnie było w Brzegu. Pierwszy dziewiętnastowieczny pomnik Fryderyka Wielkiego (1712-1776) ufundowała Rada Miasta w 1878 roku. Usytuowano go w centralnej części miasta w pierzei zachodniej Rynku, plecami do renesansowej loggi ratusza. Autorem pomnika był dyrektor berlińskiej manufaktury porcelany Louis Sussmann-Hellborn (1828-1908). Do dzisiejszego dnia zachował się jedynie kostkowy, granitowy cokół ze śladami napisu, znajdujący się w przejściu pod wieżą ratuszową. Również Rada Miejska była fundatorem pomnika cesarza Wilhelma I (1797-1888), usytuowanego przy Placu Bramy Odrzańskiej. Jego autorem był berliński rzeźbiarz Johannes Böse (1856-1917), a uroczyste odsłonięcie nastąpiło 26 lipca 1900 roku. Kolejny brzeski pomnik - Marcina Lutra (1483-1546) ufundowała tutejsza Gmina Ewangelicka, a jego wykonanie powierzono berlińskiemu rzeźbiarzowi, urodzonemu w Legnicy Robertowi Hanigowi (ur.1866). Pomnik usytuowany po południowej stronie kościoła Św. Mikołaja odsłonięto 10 listopada 1905 roku. Zaledwie kilka lat później radny miejski Theodor Lange ufundował pomnik Otto von Bismarcka (1815-1898), ustawiony przy głównym miejskim trakcie komunikacyjnym, przy ul. Piastowskiej, na przeciw poczty, w miejscu, gdzie obecnie znajduje się wątpliwej urody pomnik LWP. Postać stojącego kanclerza w mundurze wojskowym wyrzeźbił również berliński artysta Heinrich Victor Seifert (1870-1953), cokół przygotowali kamieniarze Völker i Nikolair. Odsłonięcie pomnika nastąpiło 22 sierpnia 1908 roku. Monument poświęcony bohaterom wojny francusko-pruskiej 1870-1871 roku odsłonięto uroczyście w 1918 roku na skwerze przy placu Bramy Wrocławskiej. Jego główny element stanowiła kobieca figura personifikująca Germanię, a narożniki rozbudowanego cokołu zdobiły cztery orły z brązu. W tym samym miejscu stał tuż po wojnie obelisk upamiętniający żołnierzy poległych w walkach o wyzwolenie Brzegu, a dziś zdobi go kontrowersyjne "betonowe arcydzieło" poświęcone wyzwolicielom naszego miasta w 1945 roku.
W rocznicę śmierci niezwykle zasłużonego dla miasta burmistrza Juliusa Peppela (rządził Brzegiem w latach 1895-1910) 9 maja 1911 roku odsłonięty został poświęcony mu pomnik. Ufundowane przez Radę Miejską dzieło stanęło na skwerze przed Restauracją Leśną, kończącym aleję wiodącą do parku noszącego także imię wielkiego burmistrza (obecnie Park Wolności). Granitowy blok zdobiły brązowe aplikacje z płaskorzeźbionym popiersiem i napisem, wykonane przez znanego już z wcześniejszych brzeskich realizacji Seiferta. Podobny w charakterze monument poświęcony pierwszemu prezydentowi Niemiec Friedrichowi Ebertowi (1871-1925) ozdobił skwer w Parku Centralnym. Odsłonięte w 1927 roku dzieło wykonał profesor Schipke - architekt z Berlina.
 Monumentalne założenie pomnikowe o urbanistycznym charakterze - Pomnik Bohaterów, ufundowany w 1928 roku (w dziesiątą rocznicę zakończenia I wojny światowej) przez Radę Miejską i weteranów stacjonującego w Brzegu 157 regimentu było wspólnym dziełem rzeźbiarzy Hansa Dammana (1867-1942) i Seiferta oraz architekta profesora Höpnera. Z tworzących go pierwotnie pięciu wysokich pylonów i dwóch symetrycznie usytuowanych pawilonów zachowały się do dziś jedynie fundamenty, ponadto z założenia pozostały schody i staw - znany bardziej jako "kwadratówka".
  Wszystkie te dawne brzeskie pomniki były usytuowane w reprezentacyjnych miejscach miasta i pełniły ważną rolę w jego układzie urbanistycznym, stanowiąc dominanty placów i skwerów, bądź zamykające perspektywy ulic. Otoczone dodatkowo klombami i rabatami upiększały miasto, tworząc jego niepowtarzalny klimat. Nie można niestety tego powiedzieć o monumentach powstałych w Brzegu po 1945 roku. Mimo, iż umiejscawiano je najczęściej w tych samych warunkach, jak poprzednie realizacje pomnikowe to ze względu na swą ubogą i brzydką formę nie pełnią one już tak reprezentacyjnej funkcji.
Ostatnio coraz głośniej mówi się w Brzegu o upamiętnieniu najznakomitszego Polaka - papieża Jana Pawła II. Powstał Społeczny Komitet, którego celem jest postawienie pomnika prezentującego postać Ojca Świętego. Po raz pierwszy pojawia się szansa ufundowania w Brzegu monumentu, który akceptowany będzie przez ogół społeczeństwa. Jan Paweł II - to niewątpliwie najwybitniejszy Polak, duma naszego narodu, cieszący się niekłamanym uznaniem i szacunkiem wielu społeczeństw, różnych wyznań i orientacji politycznych. Jego postawa i niekwestionowany autorytet moralny sprawiły, iż już za życia zaczęto stawiać Mu pomniki.
  Obchodzona obecnie dwudziesta rocznica pontyfikatu naszego papieża jest doskonałą okazją, by zapoczątkować konkretne działania zmierzające do postawienia w Brzegu takiego pomnika. Dobrze zaprojektowany i zrealizowany monument pozwoli nie tylko uczcić Jana Pawła II, ale ożywiając martwą przestrzeń reprezentacyjnej ulicy Brzegu, może stać się jedną z wizytówek naszego miasta.